Autoratownictwo w pigułce - Prusikowanie

Prusikowanie - podchodzenie po linie za pomocą węzłów zaciskowych

Podchodzenie po linie za pomocą węzłów zaciskowych jest alternatywną i awaryjną metodą podchodzenia po linie, jaką zastosujemy, gdy nie mamy specjalistycznych przyrządów do podchodzenia, jakich używa się w innych dziedzinach pochodnych tj. speleologia, alpinizm przemysłowy, arborystyka, prace służb ratowniczych, wojsko, policja etc.

Prusikowanie, kiedy ta czynność może nam się przydać?

Najczęściej zastosujesz te metody gdy:

1. Droga jaką próbujesz pokonać okaże się za trudna i po odpadnięciu od ściany nie będzie możliwości dosięgnięcia lub dobujania się do skały, a będzie wymagane dojście do ostatniego punktu asekuracyjnego.

• dotyczy to sytuacji zarówno, gdy odpadniesz wspinając się na prowadzeniu, jak i w sytuacji idącego na drugiego

2. W momencie, gdy zjeżdżając na dół, miniesz stanowisko przesiadkowe.
   
   
3. Kiedy to będzie wymagane podejście po linie, która jest zawieszona powyżej.

• Pamiętaj, że musisz mieć 100% pewność, że lina jest zawieszona na stałe i wiesz czym jest punkt zaczepienia, inaczej ta czynność może być skrajnie niebezpieczna!

4. Możemy zastosować tą metodę do wyjścia ze szczeliny lodowcowej - patrz punkt 1 i 3.
   
   
5. Za pomocą tych metod możesz również zejść do poszkodowanego po obciążonej linie.
   
   

To najbardziej klasyczne przypadki, zastosowania metody prusikowania w alpiniźmie.

A czy można się obyć bez prusikowania?

 Naturalnie.

 Istnieją metody pozwalające na ominięcie pewnych procedur. Zwłaszcza we wspinaiu sportowym. Jednak ich zastosowanie niesie za sobą wiele niedoskonałości, które również wymagają omówienia.

Więcej dowiecie się czytając opisy tips&tricks w naszym blogu - oznaczone ***** ***.

Chcesz nauczyć się powyższych czynności w praktyce?

Zapraszamy na kursy wspinaczkowe w Szkole Wspinania Cerro.

Prusikowania uczymy na każdym etapie szkolenie  i często wracamy do tych tematów na naszych warsztatach i obozach wspinaczkowych.

 

Węzeł Prusika - prusik, najbardziej znany węzeł zaciskowy

Nie sposób omawiać procedurę podchodzenia po linie bez omówienia najbardziej znanego węzła zaciskowego jakim jest prusik.

Legenda głosi, iż czynność ta została wymyślona przez austryiackiego alpinistę Karla Prusika, który będąc również zapalonym muzykiem, wymyślił ten węzeł do nastrojenia swojego fortepianu.

Na ile jest to prawda a ile ma to więcej wspólnego z miejską legendą wymaga głębeszej analizy.

Niemniej wymyślony węzeł i zaprezentowany szerszej publiczności w 1931 roku, jak podaje Wikipedia (sic!). Od tego czasu na stałe przyjął się w szeroko pojętym alpiniźmie i do dziś bywa niezastąpiony w wielu manewrach linowych. Związanych głównie z tzw. autoratownictwem.

Węzeł Prusika najczęściej stosuje się:

1. Do podchodzenia po linie w sytuacji awaryjnej.
2. Do schodzenia po obciążonej linie.
3. Do wyciągania lub odwieszania ciężaru.
4. Przy zakładaniu przelotów na punktach obłych.
5. Sporadycznie jako hamulec przy przyrządzie asekuracyjnym (zwłaszcza przy zjeździe w dolnym przyrządzie).
6. Można go zastosować do przyasekurowania samego siebie, podczas podejścia lub zejścia po poręczówce.

UWAGA!

Węzła tego (jak i każdego innego węzła z grupy zaciskowych) nie stosujemy do samoistnego zjazdu!
Rep jaki stosujemy do jego zawiązania, może się przetopić.
Do zjazdów stosujemy kombinację przyrząd asekuracyjno-zjazdowy + węzeł zaciskowy!

7. Można go zastosować przy wspinaniu solo z autoasekuracją (nie polecamy tego rozwiązania!)

Główne cechy węzła Prusika:

1. Jest to węzeł dwukierunkowy - zaciska się przy pociągnięciu repa w górę oraz w dół.
2. Można go zawiązać jedną ręką.
3. Mocno się zaciska, co ma swoje wady i zalety.
4. Lubi się zsunąć, gdy lina jest mokra lub oblodzona.
5. Lubi się nadmiernie zacisnąć, lub rozjechać, gdy jest niechlujnie zawiązany.
6. Węzeł Prusika wiążemy na linie za pomocą repa, taśma nienajlepiej się sprawdza.

Wiązanie węzła Prusika na linie

Do zawiązania prusa potrzebny jest rep o średnicy 5-6mm (przy 7mm może się za słabo zaciskać).

Najlepiej zastosować rep o długości 100-150cm - jako dolny zacisk oraz 250cm jako górny zacisk. Końcówki repa wiążemy ze sobą, za pomocą kluczki (z odpowiedni długimi końcówkami 10-15 średnic repa) lub podwójnego albo potrójnego węzła zderzakowego.

W odopowiedni sposób obwijamy linę repem (tak jakbyśmy zakąładali na linie kluczkę zaciskową/krawat), 3-4 razy.
Uzyskujemy w ten sposób węzeł Prusika, który należy ułożyć symetrycznie względem swoich splotów.

Aby przesunąć w górę lub zsunąć węzeł w dół, należy poluzować pojedynczą linkę, równoległą do liny nośnej.
Zazwyczaj robi się to kciukiem.

Alternatywnie do węzła Prusika można zastosować inne węzły z grupy węzłów zaciskowych.

1. Stoper taśmowy - gdy, nie mamy repa.
2. Warkocz włoski - gdy, rep jest za gruby w stosunku do liny.
3. Węzeł Bahmana - gdy, chcemy mieć rączkę z karabinka i swobodniej przesówać węzeł w górę i w dół.
4. Inne mniej popularne węzły zaciskowe.

A Bloker? Węzeł, który stosujemy jako hamulec przy zjeździe w wysokim przyrządzie?
Bloker - nie nadaje się do prusikowania, za bardzo się rozjeżdża i słabo zasciska, zwłascza gdy stosujemy go jako dolny zacisk.

Podchodzenie po linie za pomocą węzłów zaciskowych

Jak to wszystko sobie zamotać?

Rozwiązań technicznych stosowanych przy prusikowaniu jest wiele. Sposób wybrania danej metody zależy od par uczynników.

Wybierając daną metodę należy:

• dostosować ją do zastniałej sytuacji
• upewnić się jakim sprzętem aktualnie dysponujesz

Każda z metod wymaga spełnienia następujących czynników:

1. potrzebujesz górny węzeł zaciskowy, który zastosujesz do obciążenia układu przy zawiśnięciu
2. wymagane jest jedna z form zabezpieczenia układu (back up)
3. potrzebujesz węzeł zaciskowy, który będziesz obciążać stając w pętli

I. Podchodzenie po linie, po odpadnięciu - metoda standardowa

Wiązanie podciągów rozpoczynamy z pozycji wiszącej. Do przygotowania podciągów przydatne są:

• 2 repy o odpowiedniej długości (2x 250cm lub 250cm i rep od blokera oraz taśma przedłużająca)
• 2 karabinki zakręcane
• 2 taśmy (alternatywnie)

Poszczególne czynności wykonujemy w następującej kolejności.

1. Wiążemy węzeł Prusika - górny.
   (alternatywnie stosujemy stoper francuzki/taśmowy)
   (kolejność wymiennia z pkt 2)

• powstałą pętlę dopinamy karabinkiem zakręcanym do łącznika uprzęży
  
  - stosując karabinek HMS, dobrzejestzadbać, aby był ustawiony szerszą częścią ramienia przy łączniku uprzęży, węższa część powinna znajdować się przy repie
  - alternatywnie dowiązujemy repa do uprzęży w pętli, jako połączenie końcówek stosując kluczkę o odpowiedniej dłlugości końcówkach lub węzeł podwójny zderzakowy
  
• dobrze jest, gdy jesteśmy w stanie dosięgnąć do węzła Prusika z pozycji siedzącej
  
  

2. poniżej pierwszego zacisku wiążemy dolny węzeł Prusika
   (alternatywnie stosujemy stoper francuzki/taśmowy)
   (kolejność wymiennia z pkt 1)

• powstała pętla pozostaje luźna - nie dopinamy jej!
  - powinniśmy dosięgnąć do stopą do pętli, mając lekko ugiętą nogę w kolanie
  
  
• pętlę nożną można zmodyfikować w zależności od potrzeb, stosując jako usztywnienie pętlę w formie strzemienia, wyblinki/kluczki zaciskowej lub dwu, trzykrotnego owinięcia stopy nadmiarem taśmy
  
  

3. Rozpoczynamy podchodzenie po linie.

• przesówamy górny węzeł zaciskowy maksymalnie wysoko
• następnie przesówamy dolny węzeł zaciskowy pod górny
• podchodzimy około 1-1,5m do góry
  
  

4. Wiążemy wyblinkę i wpinamy ją do HMSa, jako zabezpieczenie.

• wyblinka jako węzeł zaciskający się i dający możliwość regulacji odcinka liny, dość dobrze nadaje się do tej operacji
• trzeba pamiętać, aby regularnie skracać linę w wyblince
• skróty możemy robić w postaci dopinanych do uprzęży kluczek
  
  

***** ***

• alternatywnie możemy zastosować drugą lonżę, dowiązaną do łącznika uprzęży za pomocą kluczki zaciskowej/krawata, lonża dopinana jest karabinkiem zakręcanym do pętli nożnej
• stosując to rozwiazanie podchodzimy szybciej, jednak rezygnujemy z bezpośredniego zabezpieczenia wpiętego do liny

5. Kontynuujemy podchodzenie po linie.

• podchodząc warto unikać bujania się, które utrudnia ruch do góry/w dół
  
  ***** ***
  - jedną z możliwości jest założenie nogę wolną, na nogę umieszczoną w dolnej pętli zaciskowej 
  
  
• podchodząc powtarzamy czynności z punktów 1-3
  
  

6. Co robimy, gdy dotrzemy do celu?

• korzystająć z ostaniego ekspresa możemy dopiąć się nim do łącznika uprzęży lub zastosować dodatkową tymczasową lonżę, którą wpinamy do górnego karabinka od ekspresa, w ramię bez zamka
• likwidujemy pętle, z kluczkami powstałymi od nadmiaru wybieranej liny, prosząc partnera o systematyczne wybieranie liny
• po zlikwidowaniu nadmiernego luzu, możemy kontynuuować wspinanie lub dokonać adekwatnej procedury wycofania się z ostatniego punktu asekuracyjnego

***** ***

Alteratywnie do powyższej procedury można zastosować rozwiązania,umożliwiające podejście po linie, gdy mamy braki sprzętowe lub wymaga tego sytuacja.

Przy wspinaniu sportowym jedną z praktycznych metod stosowanych przyytuacja  podejściu do ostatniego punktu asekuracyjnego, jest "wejście" stopą na linę powyżej ósemki. Metoda ta wymaga sporej gibkości od osoby podchodzącej. Jednak daje sposobność dotarcia do punktu oddalonego o około 4-5m od miejsca, w którym wisimy, przy minimalnym zużyciu sprzętu wspinaczkowego. Nie wymaga nawet zastosowania sprzętu osobistego. Oczywiście wiele zależy od dystansu jaki mamy pokonać do ostatniego punktu asekuracyjnego.

II. Podchodzenie po linie po minięciu stanowiska zjazdowego.

To druga najpopularniejsza sytuacja kiedy podchodzienie po linie za pomocą węzłów zaciskowych może się przydać.

Bywa, gdy wycofując się drogą, bądź nieznanym nam terenem, zdarzy nam się przejechać stanowisko zjazdowe, wówczas jedyną opcją pozostaje prusikowanie do góry po linie zjazdowej. Szczególnie skomplikowany zjazd może mieć miejsce w przewieszeniu lub gdy kolejne stanowisko zjazdowe znajdzie się diagonalnie od nas.

Ten typ zjazdu wymaga, odpowiednio wczesnego podpinania liny zjazdowej do punktów asekuracyjnych stałych lub zakładanych przez nas samych. Dlatego też biorąc pod uwagę konieczność zbudowania podciągu oraz możliwe scenariusze, zjeżdżający jako pierwszy powinien mieć ze sobą sprzęt potrzebny do zastosowania w takich sytuacjach. 

Jaka jest procedura przejścia ze zjazdu do podchodzenia po linie?

Sam schemat prusikowania, niewiele odbiega od standardowej procedury opisanej w punkcie I.

Różnice pojawiają się na wstępnym etapie procedury. To o czym należy bezwzględnie pamiętać, iż musimy zawsze mieć podwójne zabezpieczenie - główne oraz back up.

Zakładamy zjazd w górnym przyrządzie zjazdowym, kiedy to przyrząd zjazdowy znajduje się powyżej mechanizmu blokującego - bloker wpięty za pomocą karabinka zakręcanego do łącznika uprzęży.

Jako dodatkowy sprzęt wspinaczkowy posiadamy drugi rep, opcjonalnie posiadamy dwie dodatkowe taśmy.

Schemat postępowania:

1. Korzystając z drugiego repika, wiążemy górny węzeł zaciskowy.

• po zawiązaniu prusika na obu żyłach liny jednocześnie, końcówkę repa przekładamy przez miejsce wpięcia karabinka i wiążemy z drugą, pamiętając o odpowiednich długościach końcówek wychodzących z kluczki
  
  ***** ***
  - alternatywnie można zastosować stoper taśmowy
  

2. Zjeżdżamy niżej w celu sprawdzenia działania górnego zacisku.
3. Odzyskujemy przyrząd asekuracyjny.
4. Zabezpieczamy się wiążąc wyblinkę na karabinku HMS, poniżej blokera.
5. Wiążemy drugiego prusika.
6. Przechodzimy do podchodzenia
   
   

Metoda ta jest skuteczna, gdy mamy do pokonania niewielki dystans paru metrów.

***** ***

Przy większych dystansach dopokonania skuteczniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie lonży, jako zabezpieczenia przy podchodzeniu.

W tym wypadku, dobrze jest wykorzystać długą taśmę, jaką po założeniu na linie, za pomocą stopera taśmowego lub klasycznego prusika z repa, podpinamy do łącznika uprzęży. Dalszy tok postępowania, przypomina punkty 2, 3 i 4 z tym, że lonżę zjazdową wpinamy do dolnego prusika, którgo dobrze jest przedłużyć, tak aby sięgał nam do stopy.

III. Podejście po podwieszonej linie

To dość rzadka sytuacja, która ma miejsce, gdy z jakiegoś powodu zdecydowaliśmy się zostawić linę i postanawiamy po nią wrócić.

W tej sytuacji lepiej jest skorzystać z przyrządów zaciskowych niż podchodzić na prusikach, ze względu na mniejszą efektywność tego systemu.

Gdy ich nie posiadamy optymalnie jest zastosować patent z lonżą z pkt II ***** ***.

Jednakże, musimy być absolutnie pewni w jaki sposób lina została uprzednio zabezpieczona.

Gdy nie mamy takiej pewności lub wiemy iż lina utknęła gdzieś przy jej zrzucaniu, to zdecydowanie lepiej jest się wspiąć do miejsca jej zaczepienia, niż podejmować próbę podchodzenia po wątpliwie zabezpieczonej linie! 

IV. Wyjście ze szczeliny lodowcowej lub przejście przez gzyms.

Zbliżona procedura do uprzednio omawianych punktów z tym że korzystniej jest założyć układpodobny do tego jaki stosujemy przy zjeździe z w dolnym przyrządzie lub przy podchodzeniu po linie za pomocą przyrządu typu Jumar - "małpa" ze stópką + inny przyrząd działający na zasadzie blokady np. Gri Gri. 

Technika ta często stosowana jest przy pracach wysokościowych oraz w trakcie szkolenia. My ze względu na brak powyższego sprzętu w trakcie uprawiania klasycznej wspinaczki, możemy zastąpić go węzłami zaciskowymi, karabinkami lub przyrządem wielofunkcyjnym typu Reverso/Piu/Guide/Pivot etc.

W celu zastosowania powyższej techniki, należy powyżej siebie zawiązać górny węzeł zaciskowy. Najlepiej sie sprawdzi długi rep, gdzie poniżej zawiązanego prusika wiążemy kluczkę, dzieląc tym samym pętlę z repa na dwie części i tworząc miejsce na wpięcie karabinka z pętlą stópki.

Jako drugi punkt, a zarazem przyrząd zaciskowy, możemy zastosować węzeł zwany garda.

Jest to dość prosty węzeł, jaki robimy na dwóch karabinkach (najlepiej zakręcanych) ustawionych przeciwwstawnie, który dziala jedno stronnie i zaciska się. garda w "warunkach polowych" z powodzeniem może zastąpić przyrządy takie jak Gri Gri.

Podchodzimy przesówając naprzemiennie prusika, w którym stajemy i podciągamy linę Gardy do góry.

Ta metoda jest skuteczna, gdy musimy przejść przez gzyms, bądź nawis śnieżny.

***** ***

Alternatywnie do gardy, można zastosować przyrząd wielofunkcyjny.

W tym wypadku, są dwie opcje:

• traktujemy łącznik uprzęży jako punkt centralny stanowiska i tam wpinamy przyrząd jak do stanowiska górnego
  - stosując tą metodę możemy podejść do góry
• drugą opcją jest z zostawienie przyrządu wpiętego do łącznika jak przyzjeździe angielskimlubasekuracji na llinie połówkowej i przekierowanie przyrządu do góry, łącząc karabinkiem "ucho" przyrządu z łącznikiem
  - w ten sposób również uzyskujemy opcję samoblokady przyrządu przy podchodzeniu

V. Zejście do partnera po obciążonej linie

Z tą sytuacją możemy mieć miejsce gdy partner wisi na drugim końcu liny i obciąża ją swoim ciężąrem. W konsekwencji niemożliwym jest "włamanie się" do liny i przejście do zjazdu do poszkodowanego. Trzeba do niego zejść.

W tym wypadku do skonstruowania podciągów stosujemy "odwróconą" metodę II ***** *** z lonżą.

Warto zwrócić uwagę na długość górnego podciągu - nieco lepiej będize pracował, gdy rep będzie krótszy.

Przy schodzeniu  do poszkodowanego, trzeba pamiętać o wymierzeniu sobie odpowiedniej długości ruchu w dół. Co pozwoli na płynniejsze pokonywanie ww. czynności.

 

Podsumowując

Prusikowanie jako metoda awaryjna w różnych odmianach i wariantach, bywa relatywnie często stosowana we wspinaczce górskiej i skałkowej.

A co za tym idzie warto ją powtarzać, przypominać sobie procedury i ćwiczyć opisane zagadnienia.

Zapraszamy na nasze kursy, obozy i warsztaty wspinaczkowe organizowane w ramach Szkoły Wspinania Cerro, na których przećwiczcie operacje sprzętowe po okiem naszych doświadczonych instruktorów wspinaczki skałkowej.